Mục Lục
Trong lĩnh vực dân sự, thừa kế là quá trình chuyển giao tài sản từ người đã mất cho những người còn sống theo di chúc hoặc theo pháp luật. Tuy nhiên, không phải lúc nào người thừa kế cũng có thể yêu cầu chia di sản. Pháp luật Việt Nam quy định một khoảng thời gian nhất định mà trong đó người thừa kế được quyền yêu cầu chia di sản, gọi là thời hiệu thừa kế. Việc hiểu rõ thời hiệu thừa kế là vô cùng quan trọng để tránh mất quyền yêu cầu thừa kế tài sản, đặc biệt là trong các trường hợp liên quan đến đất đai, nhà ở, tài sản có giá trị lớn.
Thời hiệu thừa kế là gì?
Thời hiệu thừa kế là khoảng thời gian do pháp luật quy định, trong đó người có quyền thừa kế được phép yêu cầu chia di sản, khởi kiện tranh chấp thừa kế hoặc yêu cầu thực hiện quyền và nghĩa vụ liên quan đến tài sản thừa kế. Hết thời hiệu thừa kế, người thừa kế sẽ không còn quyền yêu cầu chia di sản hoặc khởi kiện tranh chấp thừa kế tại tòa án.
Quy định pháp luật về thời hiệu thừa kế
Theo Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể tại Điều 623, thời hiệu thừa kế được quy định như sau:
a. Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu chia di sản thừa kế là 10 năm
Áp dụng đối với thừa kế tài sản là động sản hoặc bất động sản (bao gồm đất đai, nhà cửa…).
Thời hiệu được tính từ thời điểm mở thừa kế, tức là ngày người có tài sản chết.
b. Thời hiệu yêu cầu xác nhận quyền thừa kế hoặc bác bỏ quyền thừa kế là 10 năm
c. Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản của người chết là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Thời hiệu thừa kế đất đai có gì khác biệt?
Quyền sử dụng đất là bất động sản, do đó thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia thừa kế đất đai là 10 năm. Tuy nhiên, trong thực tế, tranh chấp thừa kế đất đai rất phức tạp do nhiều trường hợp tài sản chưa được đăng ký, có tranh chấp người sử dụng thực tế, hoặc đất chưa được cấp sổ đỏ.
Một số điểm cần lưu ý:
- Nếu trong 10 năm không có ai yêu cầu chia di sản, thì quyền khởi kiện thừa kế đất sẽ mất.
- Tuy nhiên, trong nhiều vụ việc, nếu người đang chiếm giữ tài sản thừa kế không chứng minh được quyền sở hữu hợp pháp hoặc có hành vi chiếm đoạt trái pháp luật, thì Tòa án vẫn có thể xem xét giải quyết dù đã hết thời hiệu.
Hết thời hiệu thừa kế có được chia tài sản không?
Thông thường, khi đã hết thời hiệu thừa kế:
- Người thừa kế không thể khởi kiện yêu cầu chia thừa kế;
- Tuy nhiên, các bên có thể tự thỏa thuận chia tài sản, nếu đồng thuận;
- Nếu tài sản thừa kế chưa có ai đứng tên và chưa được đăng ký, có thể làm thủ tục khai nhận di sản ngoài thời hiệu, nhưng phải có sự đồng ý của tất cả các đồng thừa kế.
Lưu ý: Hết thời hiệu không đồng nghĩa với việc mất quyền sở hữu tài sản, mà chỉ là mất quyền khởi kiện ra Tòa yêu cầu chia phần thừa kế.
Cách tính thời hiệu thừa kế trong một số trường hợp đặc biệt
a. Người thừa kế ở xa, không biết thông tin
Theo Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu có thể được tạm dừng nếu có trở ngại khách quan như thiên tai, chiến tranh, bị đe dọa tính mạng,… dẫn đến người thừa kế không thể thực hiện quyền của mình. Khi trở ngại chấm dứt, thời hiệu tiếp tục được tính lại.
b. Có hành vi chiếm đoạt, che giấu di sản thừa kế
Nếu một người cố tình che giấu việc có di sản hoặc ngăn cản người khác thực hiện quyền thừa kế, thời hiệu sẽ không bắt đầu tính, cho đến khi người bị thiệt hại phát hiện được.
Tranh chấp sau khi hết thời hiệu thừa kế – Tòa án có giải quyết không?
Trường hợp người yêu cầu khởi kiện tranh chấp thừa kế khi đã hết thời hiệu:
- Tòa án sẽ từ chối thụ lý nếu không có căn cứ hợp lý để áp dụng tạm dừng, gián đoạn thời hiệu;
- Tuy nhiên, Tòa có thể xem xét nếu bên bị chiếm giữ tài sản có hành vi chiếm đoạt bất hợp pháp, hoặc di sản chưa được phân chia, chưa có người đứng tên hợp pháp.
Cách bảo vệ quyền thừa kế khi gần hết thời hiệu
Nếu bạn đang đứng trước nguy cơ mất quyền thừa kế do thời hiệu sắp hết:
- Nhanh chóng khởi kiện yêu cầu chia di sản trước khi thời hiệu kết thúc;
- Thu thập bằng chứng về mối quan hệ thừa kế, quyền sở hữu tài sản;
- Thỏa thuận với các đồng thừa kế để chia tài sản không cần khởi kiện;
- Nếu có căn cứ tạm dừng thời hiệu (ốm đau, bị đe dọa, không biết thông tin…), nộp đơn trình bày rõ với Tòa án.
Kết luận
Thời hiệu thừa kế là yếu tố quan trọng quyết định đến khả năng bảo vệ quyền lợi của người thừa kế. Việc không nắm rõ thời hiệu có thể khiến người có quyền mất đi quyền yêu cầu chia tài sản hợp pháp.
Hy vọng rằng những thông tin bài viết trên sẽ hữu ích cho bạn. Liên hệ Luật sư làm việc tại Văn phòng, chi nhánh ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Hà Tĩnh, Nhật Bản,… theo các phương thức sau:
- Email: Luatminhlang@gmail.com
- Điện thoại: 0943.640.789 (Zalo)
- Fanpage: https://www.facebook.com/luatminhlang
- Website: https://www.luatminhlang.vn/
Luật Minh Lang là một trong những Văn phòng luật sư chuyên về ly hôn hàng đầu tại Việt Nam. Với đội ngũ Luật sư giỏi, uy tín và chuyên nghiệp. Luật Minh Lang tự tin có thể giải đáp tất cả các câu hỏi liên quan đến lĩnh vực này. Chúng tôi có thể hỗ trợ bạn giải quyết thủ tục một cách nhanh chóng, đảm bảo quyền lợi tốt nhất ở tất cả các tỉnh thành của Việt Nam
